Borçlu Şahsi Def-ileri Faktoring Şirketine Karşı da İleri Sürebilir

DAVA:

Davacı vekili Banaz Asliye Hukuk Mahkemesine sunduğu dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin Uşak ili, Banaz ilçesinde inşaat malzemesi ile uğraştığını, davalı ... San. ve Tic. A.Ş. ile yaklaşık bir yıl önce ticari alışverişe başladığını, sözlü anlaşma gereği de ... San. ve Tic. A.Ş.'nin boya göndermeyi, müvekkilinin de malzemeye karşılık tutarı kadar çek ve senet göndermeyi taahhüt ettiğini, indirimli fiyattan boya alımı için alışverişin başında herhangi bir mal ve hizmet almadan davalı ... San. ve Tic. A.Ş.'ye 431.000,00 TL. tutarında düzenlediği çek ve senetleri verdiğini, davalı ... San. ve Tic. A.Ş. müvekkiline 165.000,00 TL.' lik malzeme gönderdiğini, müvekkiline bir kısım çek ve senetler karşılığı malzeme gönderilmediğini, müvekkilinin bir kısım çek ve senetleri ödemek zorunda kaldığını, müvekkilinin keşidecisi olduğu, ... San. ve Tic. A. Ş.'ye verilen... Bankası Banaz şubesi ... 15.000,00-TL, ... San. ve Tic. A. Ş.'ye verilen ... Bankası Banaz şubesi ... 15.000,00-TL, ... San. ve Tic. A. Ş.'ye verilen ... Bankası Banaz şubesi ... 15.000,00-TL, ... San. Tic. A.Ş.'ye verilen ... bank A.Ş. Banaz şubesine ait ... 15.000,00-TL'lik çeklerin davalı ... San. ve Tic. A.Ş.ye verildiğini, bu çekler karşılığı malzeme gönderilmemiş olup, 4 adet çekin bedelsiz kaldığını, davalı ... San. ve Tic. A.Ş.'ye ulaşılamadığını, kendisine bu şekilde çek ve senet veren bir çok firma çeklerini de kırdırarak kaçtığını, belirtilen çeklerin davalı ... San. ve Tic. A.Ş. tarafından diğer davalı ... A.Ş.'ye verilerek devir edilmiş olduğununu öğrendiklerini, ... A.Ş. tarafından çekler karşılığı müvekkiline mal teslim edilmediğinin, çeklerin bedelsiz olduğunun bilindiğini, açıkça kötü niyetli olduğunu, çeklerin karşılığı herhangi bir fatura veya belge olmadığını, çeklerin alınırken alacağın kaynağının araştırılmadığını, fatura/mal teslim belgelerinin ibrazının istenilmediğini, faturası olmayan bir alacak için çekler alınarak kötü niyetli davranıldığını, müvekkilinin çekler nedeniyle herhangi bir borcu bulunmadığını belirterek, müvekkilinin keşidecisi olduğu, lehtarın ... San. ve Tic. A.Ş. olduğu, muhatabın ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesi olan ... No.lu 31.05.2020 ibraz tarihli 15.000,00 TL, ... No.lu 30.09.200 ibraz tarihli 15.000,00 TL, ... no.lu 30.10.020 ibraz tarihli 15.000,00 TL. ve Lehtarın ... san. Ve Tic. A.ş. olduğu, muhatap bankanın... bank A.Ş. Banaz Şubesi olan ... no.lu 30.12.2020 ibraz tarihli 15.000,00 TL., bedelli çekler sebebiyle müvekkilinin davalılara borçlu olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

CEVAP:

Davalı ... Faktoring A.Ş. vekili cevap dilekçesinde; yetkili mahkemenin İstanbul Asliye Ticaret Mahkemesi olduğunu, davacı iddiasındaki faktoring işlemlerinin hiçbir faturaya dayanmadığı iddiasının aksine, yapılan tüm işlemlerin faturaya dayalı olduğunu, sundukları faktoring belgelerinden bunun açıkça anlaşılacağını, davacı bu çeklerin avans çeki olduğunu iddia etmişse de, bu iddianın bağlayıcılığının olmadığını, diğer davalı ... Boya’nın davacıya 165.000,00 TL..'lik mal teslimi ve dolayısı ile kestiği faturanın söz konusu olduğunu, çeklerin bu faturalardan kaynaklı borçların ödeme aracı olarak verilmediğini ve dolayısı ile avans olarak verildiğinin yazılı, objektif ve kesin delillerle ispatla yükümlü olduğunu, davaya konu çeklerin alınmasını gerektiren faktoring işleminin 6361 sayılı yasaya uygun şekilde yapıldığını, 6361 sayılı yasanın 9/2. maddesi gereğince, devralınan çeklerin ciro zincirinin kontrol edildiğini, çeklerin alınmasını gerektiren alacağı doğuran faturaların tevsik edildiğini, çek bedellerinin, alacağı doğuran faturalardaki tutarlardaki tutarlarla uyumlu olup olmadığının kontrol edildiğini, faktoring işleminin usul ve yasaya uygun olduğunu belirterek, yetki itirazlarını kabulü ile; hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine, yargılama sırasında davacının kötü niyetinin subut bulması halinde dava değerinin %20’sinden aşağı olmamak üzere tazminata hükmedilmesi, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.

TEFRİK VE YETKİSİZLİK KARARI:

Banaz Asliye Hukuk Mahkemesince 16/07/2021 tarihli ara kararı ile; davalı ... Faktoring A.Ş. Hakkındaki davanın asıl davadan ayrılarak, başka bir esasa kaydedilmesine karar verilmiş, dava ... Esas numarasına kaydedilmiş ve 03/09/2021 tarihli, 2021/265 Esas, 2021/528 Karar sayılı kararı ile davalı ... A.Ş: hakkında açılan davayla ilgili yetkili mahkemenin İstanbul Asliye Ticaret Mahkemesi olduğu gerekçesiyle, davanın usulden reddine ve dosyanın yetkili İstanbul Asliye Ticaret Mahkemesine gönderilmesine karar verilerek, dosya İstanbul 6. Asliye Ticaret Mahkemesine gönderilmiştir.

MAHKEME KARARI:

İstanbul 6.Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 05/04/2023 tarihli 2022/217 E. - 2023/254K. sayılı kararıyla; "...Somut uyuşmazlıkta; davacının keşidecisi olduğu dava konusu çeklerin ticari ilişki kapsamında dava dışı lehtar ... San. Ve Tic. A.Ş.'na verdiği, ancak lehtarın çeklerin karşılığı mal teslimini yapmadığı, bu hususun Banaz Asliye Hukuk Mahkemesi 2020/185 E- 2021/758 K sayılı kesinleşen ilamı ile sabit olduğu, lehtarın davaya konu çekleri faktoring ilişkisi kapsamında dosyamızın davalısı faktoring şirketine ciro ve temlik ettiği, faktoring sözleşmesi alacağın temliki hükümlerini de içeren karma nitelikli bir sözleşme olduğu ve çek keşidecisi olan davacı ile lehtar arasındaki defilerin faktoring şirketine karşı da ileri sürülebileceği, çek karşılığı malların davacıya teslim edilmemesi karşısında çeklerin bedelsizliği durumunun Banaz Asliye Hukuk Mahkemesi 2020/185 E- 2021/758 K sayılı kesinleşen ilamı ile sabit olması karşısında davacının davaya konu çekler nedeniyle davalıya borçlu olmadığı sonuç ve kanaatine varılarak aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.

HÜKÜM:

Gerekçesi yukarıda izah olunduğu üzere; 1-Davanın KABULÜ ile; Davacının ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesine ait 31/05/2020 tarihli ... seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çek, ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesine ait 30/09/2020 tarihli ... seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çek, ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesine ait 30/10/2020 tarihli ... seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çek, ...bank Banaz Şubesine ait 30/12/2020 tarihli ... seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çekler sebebiyle davalıya BORÇLU OLMADIĞININ TESBİTİNE," karar verilmiştir.

İSTİNAF İSTEMİ:

Davalı vekilinin süresinde ibraz ettiği istinaf dilekçesinde; davacıya ait ticari defter ve belgeler incelenmeden karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, Müvekkilinin defterlerinin incelenmesine dair düzenlenen 14/12/2022 tarihli bilirkişi raporunda somut bir değerlendirme hatası yapıldığı halde, itiraz ettikleri hususlarda ek rapor alınmamasının usul ve yasaya aykırı olduğunu, Raporun 7.sayfasındaki '' Ancak davacı ... firmasının keşidecisi olduğu 2012220 no. 30.10.2020 vade tarihli,15.000,00 TL lık davalılardan ... SAN: A.Ş. adına keşide edilmiş çek ile ilgili herhangi bir faturaya rastlanılamadığı gibi ... A.Ş. de yerinde yapılan incelememizde de ibraz edilemediği'' şeklindeki tespitin hatalı olduğunu,Cevap dilekçelerinin ekinde Ek-2 olarak arz ettikleri Faktoring İşlem Belgeleri'nde görüleceği üzere; 30.10.2020 vade tarihli 15.000,00-TL miktarlı çek açısından alınan ... seri nolu 16.927,81-TL'lik Fatura sunulduğunu, Bilirkişinin sundukları bu faturayı görmezden geldiğini ve rapordaki bu tespitin yerinde olmadığını, Bunun yanı sıra; rapordaki '' Yukarıda detayı biçimde açıklanmış olduğu gibi konu faturaların davacı ... firmasına teslim edilmiş veya faturalara dayalı bir mal/Hizmet teslimine ait belge/İrsaliye vs. gibi yazılı kanıt ile kanıtlayamadığından, herhangi bir mal veya hizmet satışından doğmuş alacaklar olduğuna ilişkin yeterli bir araştırmanın da yapılmış olduğunun da davalılardan ... FAKTORİG A.Ş. tarafından kanıtlanamadığı'' şeklindeki tespitin de son derece hatalı olduğunu, Davaya konu 4 adet çek açısından müşteri ... BOYA'dan alınan faturaların cevap dilekçesi ekinde sunulduğunu, Rapordaki tespitin aksine, faturalar üzerinde teslim hususunda şerh olmamasının, tek başına ''faturaya konu malın teslim edilmediği ve faturadan doğan alacağın bir mal veya hizmet satışına dayanmadığı '' sonucunu doğurmayacağını, Aksi halde; üzerinde imza olmayan her faturaya konu malın teslim edilmediği ve faturanın bedelsiz olduğu sonucunun doğacağını ki, bunun da doğru bir çıkarım olmayacağını, Sundukları faturaların davacıya ait ticari defter ve kayıtlarda kaydedilmesi, yahut BA/BS formları ile Vergi Dairesine beyan edilmiş olması halinde; söz konusu faturalara konu malların teslim edilmiş olduğu sonucunun ortaya çıkacağını, Zira davacının kendi ikrarından anlaşılacağı üzere; diğer davalı ... BOYA'nın davacıya 165.000,00-TL'lik mal teslimi ve dolayısıyla kestiği faturanın söz konusu olduğunu, Bu sebeple; davacı ve ... BOYA'ya ait ticari defter ve kayıtlar üzerinde inceleme yapılması gerektiğinin aşikar olduğunu, Rapordaki ...’ya ait fatura ile ilgili tespitin de hatalı olduğunu, bu faturanın davaya konu çeklerle hiçbir ilgisinin bulunmadığını, Davacı müvekkilinin elindeki çeklerin avans çeki olduğunu iddia etmişse de; bu iddianın hiçbir bağlayıcılığının bulunmadığını, Çek mevcut borçların ödenmesi amacıyla ileri vadeli keşide edilebildiğinden, davacının avans iddiasının soyut olduğunu ve bu iddianın müvekkili açısından bağlayıcılığının bulunmadığını, Bu nedenle davanın reddi yerine kabulüne karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek, arz ettikleri ve Mahkemece resen dikkate alınacak nedenlerle, usul ve yasaya aykırı kararın ortadan kaldırılmasına, istinaf harç ve giderlerinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.

DELİLLER:

Davalı vekili tarafından dosyaya sunulan Faktoring Sözleşmesi incelendiğinde; davalı ... A.Ş. ile, ... Sanayi ve Tic. A.Ş. Arasında imzalandığı, ...'un keşide ettiği dört adet çekin Tevdii-Ödeme Araçları Tevdi Bordrosu başlıklı belgelerde yer aldığı, fatura örneklerinin de sunulduğu tespit edilmiştir. Davaya konu çek örnekleri incelendiğinde; keşidecinin davacı ..., lehtarın ... Boya Kimya San. ve Tic. A.Ş. olduğu, çeklerin arkalarında ... Boya Kimya San. Ve Tic. A.Ş.'nin cirolarının bulunduğu tespit edilmiştir. Banaz Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/185 Esas sayılı dosyası incelendiğinde;05/11/2021 tarihli, 2020/185 Esas, 2021/758 Karar sayılı kararı ile "…Davanın KABULÜ ile; Davacının ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesine ait 31/05/2020 ibraz tarihli 2012216 seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çek, ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesine ait 30/09/2020 ibraz tarihli ... seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çek, ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesine ait 30/10/2020 ibraz tarihli ... seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çek, ... Banaz Şubesine ait 30/12/2020 ibraz tarihli 1006102 seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çekler sebebiyle davalıya BORÇLU OLMADIĞININ TESBİTİNE…" karar verildiği, kararın istinaf edilmeksizin 15/04/2022 tarihinde kesinleştiği tespit edilmiştir. İstanbul ... İcra Müdürlüğünün ... Esas sayılı takip dosyası incelendiğinde; alacaklının ... A.Ş., borçluların ..., ... Boya Kimya San. ve Tic. A.Ş., ... ve ... oldukları, 18/06/2020 tarihinde, ... Bankası Banaz Şubesine ait ... seri numaralı, 31/05/2020 keşide tarihli 15.000,00 TL bedelli çekle ilgili 15.000,00 TL asıl alacak olmak üzere toplam 16.646,71 TL alacak için icra takibi başlatıldığı tespit edilmiştir. İlk derece mahkemesi'nce alınan 14.12.2022 tarihli bilirkişi raporunda; "...dava konusu çekler üzerinde yapılan incelemede çeklerin kambiyo yasalarına uygun biçim ve şekil şartlarında düzenlenmiş olduğu ve tarafların beyan ve itirazlarında da çeklerin şekil şartlarına yönelik bir itirazlarına rastlanılmadığı, davalı ... A.ş. ile yine ... Boya Kimya San. Ve Tic. A.Ş. arasında 07.05.2019 tarihinde imzalamış ve Factoring Sözleşmesi ile birlikte çalışmaya başlanılmış olduğunun cari hesap hareketlerinden görüldüğü, davalı ... A.Ş.nin sözleşme ile birlikte ... Boya Kimya San. ve Tic. A.Ş.ne ait 0.9.2019 tarihli ara mizan, İmza sirküleri, Geçici vergi beyannamesi, faaliyet belgesi gibi şirketin faaliyette olduğunu, yetkililerinin kimler olduğunu, mali durumunu gösterir belgeler almış olduğu, ... Boya Kimya San. Ve Tic. A.Ş. de davaya konu çekleri keşidecisi davacı ... firmasından teslim almış ise de bu çeklere dayalı olarak açık faturalar düzenlemiş ise de konu faturaların davalı yana teslimini ve /veya herhangi bir mal / hizmet satışını irsaliye veya başkaca yazılı bir belge ile ispatlayamadığı yönünde görüş bildirildiği" anlaşılmıştır.

G E R E K Ç E:

Dava, borçlu olmadığının tespiti davasıdır. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, karara karşı davalı vekili istinaf yargı yoluna başvurmuştur. İstinaf incelemesi, HMK'nın 355. maddesi gereğince, ileri sürülen istinaf başvuru nedenleri ve kamu düzeni yönüyle sınırlı olarak yapılmıştır. Davaya konu çeklerin davacı tarafından davalının faktoring sözleşmesi imzaladığı ... Boya Kimya San. ve Tic. A.Ş. lehine keşide edilerek bu şirkete verildiği ve davalı tarafça faktoring sözleşmesi kapsamında bu şirketten alındığı konusunda taraflar arasında ihtilaf bulunmamaktadır. Dosya incelendiğinde; dava konusu çeklerin keşidecisi davacı ..., lehtar ve birinci ciranta olan ve hakkındaki dava Banaz Asliye Hukuk Mahkemesinde görülen ... Boya Kimya San. ve Tic. A.Ş., ikinci ciranta ise ... A.Ş'dir. 6361 sayılı Finansal Kiralama Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu'nun 9/2. maddesi ''Faktoring şirketi kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal ve hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir alamaz veya tahsilini üstlenemez.'' hükmünü içermektedir. Yasa metninden de anlaşılacağı üzere, faktoring şirketinin, faktoring işlemi ile devraldığı alacak, alacağın temliki hükümlerine tabidir. Nitekim, faktoring işlemlerinde alacağın temliki hükümlerinin uygulandığı yerleşik Yargıtay kararları ile açıkça belirtilmiştir. Öte yandan faktoring işleminin müşteri (firma), faktoring şirketi (faktor) ve borçlu olmak üzere üç tarafının bulunduğu da açıktır. Faktoring işleminin bu tarafları arasındaki ilişkiler yönünden 6361 sayılı Yasa'nın 9/2. ve 6098 sayılı TBK'nın 188/1. maddesi hükümlerinin uygulanması gerekir. Buna göre borçlu, faktoring işlemini öğrendiği sırada önceki alacaklısına karşı sahip olduğu def'ileri alacağı faktoring sözleşmesine dayanarak devralmış olan faktoring şirketine karşı da ileri sürebilecektir. 6361 sayılı Yasa'nın 9/2. ve TBK'nın 188/1. maddesi karşısında faktoring işleminin tarafları arasındaki ilişkiler yönünden şahsi def'ilerin ileri sürülebilmesinde faktoring şirketinin iyiniyetli ya da kötüniyetli olmasının sonuca etkisi bulunmamaktadır. Banaz Asliye Hukuk Mahkemesinin 05/11/2021 tarihli, 2020/185 Esas, 2021/758 Karar sayılı kararı ile davacının ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesine ait 31/05/2020 ibraz tarihli 2012216 seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çek, ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesine ait 30/09/2020 ibraz tarihli ... seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çek, ... Bankası A.Ş. Banaz Şubesine ait 30/10/2020 ibraz tarihli ... seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çek, ... Banaz Şubesine ait 30/12/2020 ibraz tarihli 1006102 seri numaralı 15.000,00 TL bedelli çekler sebebiyle davalı ... Boya Kimya San. ve Tic. A.Ş.’ne borçlu olmadığının tespitine karar verildiği, kararın istinaf edilmeksizin 15/04/2022 tarihinde kesinleştiği, davacının bu şirkete karşı ileri sürdüğü defileri üçlü ilişki içinde olan davalı faktoring şirketine karşı da ileri sürebileceği, bu nedenle; davacı tarafa ait ticari defterlerin incelenmesi veya BA-BS formlarının incelenmesi sonuca etkili olmayacağından, Mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi yerindedir. Bu nedenlerle; davalı vekilinin eksik inceleme yapıldığına dair istinaf talepleri ile diğer istinaf taleplerinin reddine karar verilmiştir.

H Ü K Ü M:

Yukarıda açıklanan gerekçe ile:

1-6100 sayılı HMK.'nın 353/1-b-1 maddesi gereğince davalı vekilinin yerinde görülmeyen istinaf isteminin ESASTAN REDDİNE

2-Alınması gereken 4.098,60 TL nispi harçtan, peşin alınan 1.024,65 TL harcın mahsubu ile bakiye 3.073,95 TL eksik harcın davalıdan alınarak hazineye irat kaydına,

3-İstinaf incelemesi duruşmasız yapıldığından avukatlık ücreti takdirine yer olmadığına,

4-İstinaf yargılama giderleri olarak; Davalı tarafça yapılan masrafların üzerinde bırakılmasına,

5-Artan gider avanslarının karar kesinleştiğinde ve talep halinde ilk derece mahkemesince yatıran tarafa iadesine,

Dair, dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu 26/02/2025 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.