Otoyol İhlali - Cezanın Tahsili İstemi - Yetkili İcra Dairesi

Taraflar arasındaki itirazın iptali davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine dair verilen hükmün, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü tarafından kanun yararına bozulması talep edilmekle, dosya incelenerek gereği görüşüldü:

KARAR

Davacı vekili, davalıya ait aracın, müvekkili şirketin işlettiği otoyoldan ihlalli geçişi nedeniyle geçiş ücreti ve geçiş ücretinin 4 katı tutarındaki ceza tutarı toplamından ibaret alacağın tahsili amacıyla Ankara 29. İcra Müdürlüğünün 2019/1956 esas sayılı dosyasından başlattıkları ilamsız takibe davalı/borçlu tarafından yetkiye ve borca itiraz edilmesi nedeniyle takibin durdurulmasına karar verildiğini belirterek, vaki itirazın iptali ile takibin devamına ve davalının yüzde yirmiden aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatına mahkum edilmesine karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı vekili, iddia edilen geçiş ihlalini yapmadığını, turnikelerden giriş yaparak geçiş ücretini ödediğini belirterek davanın reddi gerektiğini savunmuştur.

Mahkemece, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 6. maddesine göre genel yetkili mahkemenin davalının yerleşim yeri mahkemesi olduğu, otoyol geçiş ihlalinden kaynaklı alacağın varlığının öncelikle sözleşmenin mevcudiyeti, daha sonra da davacının edimini yerine getirip getirmediğinin tespitinden sonra belirleneceği, dolayısıyla davanın konusunun münhasıran para borcuna ilişkin olmadığı, aksi halde tüm borç ilişkilerinden doğan borçların para borcu olduğu şeklinde bir sonuca ulaşılacağı, bu nedenle 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 89. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen yetki kuralının uygulanamayacağı, davalının Ankara/Sincan olan yerleşim yeri itibariyle usulüne uygun olarak yapılmış bir icra takibi bulunmadığı, itirazın iptali davasının görülebilmesi için yetkili icra dairesinde takip yapılması gerektiği gerekçesiyle, dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine kesin olarak karar verilmiştir.

Dava, itirazın iptali istemine ilişkindir. Adalet Bakanlığı, kararın kanun yararına bozulmasını istemiştir.

2004 sayılı İcra İflas Kanunu’nun yetkiyi düzenleyen 50. maddesinin 1. fıkrasına göre, para ve teminat borçlarına dair icra takiplerinde yetkili icra dairesi, 6100 sayılı HMK’nın yetkiye dair hükümleri kıyas yoluyla uygulanmak suretiyle belirlenir. 6100 sayılı Kanun’un 6. maddesine göre genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir. Aynı Kanun’un “Sözleşmelerden doğan davalarda yetki” başlıklı 10. maddesinde ise, sözleşmeden doğan davalar için, sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinin de yetkili olduğu belirtilmiştir ki bu hüküm de özel yetkiye ilişkin bir düzenlemedir. Sözleşmenin yerine getirileceği yerin tarafların açık veya örtülü olarak belirlenmediği durumlarda, şayet borç bir para borcu ise sözleşmenin ifa edileceği yer 6098 sayılı Kanun’un 89. maddesine göre belirlenecektir. Bu maddeye göre, borç bir miktar paradan ibaret ise ödeme, alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde yapılır. Para borçlan kural olarak götürülecek borçlardandır. Aynı zamanda para borcunun kaynağı önemli değildir. Para borcunun kaynağı, sözleşme olabileceği gibi, haksız eylem veya sebepsiz zenginleşme veya başka bir neden de olabilir. Bu durumda, 6098 sayılı Kanun’un 89. maddesi uyarınca bir para borcunun alacaklısının kendi yerleşim yerinde dava açmasında (veya 2004 sayılı Kanun’un 50. maddesi belirlemesiyle icra takibi başlatmasında) bir usulsüz bulunmamaktadır. Diğer taraftan 6502 sayılı Kanun’un 73. maddesinin 5. fıkrasındaki yetki kuralı ise kesin yetki kuralı olmayıp, tüketiciye tanınmış seçimlik yetki kuralıdır.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; eldeki itirazın iptali davasına konu alacağın, davacı şirket tarafından işletilen otoyoldan davalının yaptığı iddia edilen ihlalli geçişten kaynaklı para alacağı olduğu anlaşılmaktadır. Takip, davacı/alacaklının seçimine göre hem genel ve hem de özel yetkili mahkemede açılabilir. Davanın dayanağı icra takibine konu para alacağı olup, talep edilen borç 6098 sayılı TBK’nun 89. maddesi uyarınca götürülecek borçlardandır. Davacının yerleşim yeri Ankara olup, borcun ifa edileceği yer itibariyle Ankara icra dairesi de yetkili olduğundan, davalının yetki itirazının reddi ile taraf delillerinin toplanıp işin esasına girilerek sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken, hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde yetkisiz icra dairesinde takip yapılması nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olduğundan, Adalet Bakanlığının kanun yararına temyiz isteminin kabulüne karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda gösterilen nedenle, Adalet Bakanlığının kanun yararına temyiz isteminin kabulü ile 6100 sayılı HMK’nın 363. maddesi uyarınca Ankara 13. Tüketici Mahkemesinin 01/06/2020 günlü 2019/498 esas ve 2020/235 karar sayılı hükmünün, hukuki sonuçlarına etkili olmamak kaydı ile kanun yararına BOZULMASINA, dosyanın gereği yapılmak üzere Adalet Bakanlığı’na gönderilmesine 30.09.2021 gününde oy birliğiyle karar verildi.