Danıştay Vergi Dava Daireleri
Dava konusu istem: Dava, davacı birliğin, üyelerine anaç koyun ve keçi ile süt desteği ödemeleri üzerinden %2 oranında tevkifat yapmak suretiyle ihtirazi kayıtla verdiği 2009 yılı Ekim ilâ Aralık dönemine ait muhtasar beyannameye istinaden tahakkuk eden gelir (stopaj) vergisinin kaldırılması ve ödenen verginin iadesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Mahkemenin ilk kararının özeti: ... Vergi Mahkemesinin, ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararında aşağıdaki hukuksal nedenler ve gerekçeye yer verilmiştir:
Uyuşmazlık, anaç koyun ve keçi başına verilen desteklerden gelir vergisi tevkifatı yapılıp yapılmayacağına ilişkin olup çözümü anaç koyun ve keçi başına verilen desteklerin niteliğinin ikramiye, mükafat, doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemesi olup olmamasına göre değişecektir.
Olayda, hayvan yetiştiricilerine ödenen teşvik primleri ikramiye, mükafat ve doğrudan gelir desteği kapsamında değildir. Ancak, söz konusu ödeme, Tarım Bakanlığınca 13/06/2008 tarih ve 26905 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2008/31 sayılı Tebliğin 17'nci maddesi ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin 11/d bendi hükümleri gereği hayvancılığın geliştirilmesi ve desteklenmesi amacıyla yapıldığından, davacı birlik aracılığıyla birlik üyelerine anaç koyun ve keçi başına yapılan ödemenin bir alternatif ürün ödemesi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu nedenle, davacı birlik aracılığıyla birlik üyelerine anaç koyun ve keçi başına yapılan ödeme, 193 sayılı Kanunun 94'üncü maddesinin 11/d bendi uyarınca %0 tevkifata tabi olduğundan, davalı idarece, aynı Kanun'un 94'üncü maddesinin 11/a-ii bendi kapsamında değerlendirilerek davacı birlik adına tahakkuk eden ve ödenen gelir (stopaj) vergisinde mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Vergi Mahkemesi bu gerekçeye dayalı olarak uyuşmazlık konusu gelir (stopaj) vergisinin kaldırılmasına, tahakkuk üzerine ödenen...-TL tutarındaki verginin davacıya ödenmesine karar vermiştir.
Daire kararının özeti: Davalı idarenin temyiz istemini inceleyen Danıştay Üçüncü Dairesi, temyiz istemini reddederek mahkeme kararını onamışsa da, davalı idarenin karar düzeltme istemini kabul ederek verdiği 18/10/2017 tarih ve E:2016/6366, K:2017/7241 sayılı kararıyla ilk kararını kaldırdıktan sonra temyiz istemini yeniden incelemiş ve kararında aşağıdaki hukuksal nedenler ve gerekçeye yer vermiştir:
Davalı idarece dosyaya ibraz edilen ... Valiliği İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün 01/02/2017 tarih ve 229528 sayılı yazısında, 2008/31 sayılı Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Uygulama Esasları Tebliğinin devamı niteliğinde olan 2009/44 sayılı Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Uygulama Esasları Tebliğine istinaden ödenen anaç koyun keçi desteği doğrudan gelir veya alternatif ürün desteği olarak geçmeyip hayvancılık desteklemesi olarak ödendiği belirtilmektedir.
Bu nedenle, davacı birlik aracılığıyla birlik üyelerine anaç koyun ve keçi başına yapılan ödemenin, 193 sayılı Kanun'un 94'üncü maddesinin birinci fıkrasının 11'inci bendinin (d) alt bendinde yer alan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri kapsamında değerlendirilemeyeceği ve söz konusu ödemenin %2 oranında tevkifata tabi olduğu sonucuna varılmıştır.
Danıştay Üçüncü Dairesi bu gerekçeyle kararı bozmuştur.
Israr kararının özeti: Mahkeme, aynı hukuksal nedenler ve gerekçeyle ilk kararında ısrar etmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : ... Valiliği İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne davacı birliğe yapılan destekleme ödemelerinin 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94'üncü maddesinde belirtilen doğrudan gelir desteği veya alternatif ürün desteği kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinin sorulduğu, cevaben 01/02/2017 tarih ve 229528 sayılı yazıda 2009/44 No'lu Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Uygulama Esasları Tebliğine istinaden ödenen anaç koyun keçi desteğinin doğrudan gelir veya alternatif ürün desteği olarak geçmeyip hayvancılık desteklemesi olarak ödendiğinin belirtildiği, bu haliyle % 2 oranında tevkifata tabi olduğu anlaşılan söz konusu destek ödemeleri üzerinden davacı birlik adına tahakkuk ettirilen dava konusu vergide hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ... DÜŞÜNCESİ : Uyuşmazlık konusu davacı birlik aracılığıyla birlik üyelerine anaç koyun ve keçi başına yapılan ödeme, alternatif ürün ödemesi veya doğrudan gelir desteği olarak nitelendirilemeyeceğinden ve tevkifata tabi ödemeler 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nda sayma yoluyla belirlendiğinden, tevkifata tabi olmayan uyuşmazlık konusu ödemenin davalı idarece, aynı Kanun'un 94'üncü maddesinin 11/a-ii bendi kapsamında değerlendirilerek davacı birlik adına tahakkuk eden ve ödenen gelir (stopaj) vergisinde mevzuata uyarlık bulunmadığı anlaşılmıştır. Israr kararında bu nedenle sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamakta olup, temyiz isteminin bu nedenle reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından, 2009/44 sayılı Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Uygulama Esasları Tebliği'ne istinaden birlik üyelerine aktarılmak üzere anaç koyun ve keçi desteği adı altında kendilerine ödenen tutardan tevkifat yapılıp yapılmayacağı hususu davalı idareden sorulmuştur. Davalı idarece 18/11/2009 tarihli yazı ile yapılan ödemenin "doğrudan gelir desteği" kapsamında olmadığı, bu nedenle anılan ödemelerin 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 94/11-a-ii maddesi kapsamında %2 tevkifata tabi olduğu bildirilmiştir.
Davacı birlik tarafından, üyelerine anaç koyun ve keçi ile süt desteği ödemeleri üzerinden %2 oranında tevkifat yapmak suretiyle ihtirazi kayıtla verilen 2009 yılı Ekim ilâ Aralık dönemine ait muhtasar beyannameye istinaden tahakkuk eden gelir (stopaj) vergisinin kaldırılması ve ödenen verginin iadesine karar verilmesi istemiyle dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT :
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinde "kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar." kuralına yer verilmiş ve maddede tevkifata tabi ödemeler sayma yoluyla belirlenmiştir.
03/02/2009 tarihinde yürürlüğe giren 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca anılan Kanun'un 94. maddesinin birinci fıkrasının 11. bendinin (a/ii) alt bendi kapsamında, çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden, hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için, ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlar dışında kalanlar için % 2; (d) alt bendi yönünden ise çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için %0 oranında tevkifat yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
18/04/2006 tarihli ve 5488 sayılı Tarım Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde, doğrudan gelir desteği, "ürün ve girdi fiyatlarını doğrudan etkilemeden üreticilere yapılan gelir transferleri" olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanun'un 19. maddesinde "tarımsal destekleme araçları" düzenlenmiştir. Buna göre alternatif ürün ödemeleri, "telafi edici ödemeler" başlığı altında değerlendirilmiş ve üreticilerin arz fazlası olan ürünlerin üretiminden vazgeçerek alternatif ürünlere yönelmelerinin teşvik edileceği, üreticilere, arazilerinde alternatif ürünleri yetiştirmelerinden dolayı karşılaşabilecekleri gelir kayıplarını önlemek üzere telafi edici ödeme yapılacağı, her bir üretici için yapılacak ödeme miktarının, üreticinin alternatif ürünlerin üretimine ayırdığı arazi miktarı ile birim ödeme miktarının çarpımı suretiyle hesaplanacağı, üreticilerin bir araya gelerek, alternatif ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması için yapacakları yatırımların finansmanı için ek ödemeler yapılabileceği hususları hüküm altına alınmıştır. Aynı maddede hayvancılık destekleri, hayvancılık faaliyetlerinde ırk ıslahı, kaba yem üretiminin artırılması, verimliliğin artırılması, işletmelerin ihtisaslaşması, işletmelerde hijyen şartlarının sağlanması, hayvan sağlığı ve refahı, hayvan kimlik sisteminin teşviki, hayvansal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması ile bunlarla ilgili kontrol, takip ve standartların iyileştirilmesi ve su ürünlerinin desteklenmesi amacıyla yapılan destekleme tedbirleri olarak belirtilmiştir. Ayrıca, anılan Kanun'un 20/c maddesinde de, desteklerin üretici örgütleri aracığıyla da ödenebileceği hükme bağlanmıştır.
Tarım Kanunu'na dayanılarak 14/04/2009 tarih 27200 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2009/14850 sayılı ''Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Karar''ın "Destekleme konuları" başlıklı 2/3. maddesinde damızlık koyun-keçi yetiştiriciliği yapan, Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliklerine, üye ve hayvanları kayıt altına alınmış yetiştiricilere damızlık anaç hayvan başına ödeme yapılacağı belirtilmiştir.
Anılan Bakanlar Kurulu kararına dayanılarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) 15/05/2009 tarih ve 27229 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2009/44 sayılı Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Uygulama Esasları Tebliğinin, "Anaç koyun ve keçi desteklemeleri" başlıklı 7. maddesinde de en az yirmi beş baş anaç koyun ve keçiye sahip Damızlık Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliklerine üye olan ve hayvanlarını sisteme kaydettiren yetiştiricilerin yılda bir kez olmak üzere hayvan başına desteklemeden yararlandırılacağı düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Uyuşmazlığın çözümü için 2009/44 sayılı Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Uygulama Esasları Tebliği'ne istinaden davacı Birlik üyelerine aktarılmak üzere anaç koyun ve keçi desteği adı altında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) tarafından davacı 'ne yapılan ödemenin niteliğinin tespiti gerekmektedir.
2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tevkifat oranı %0 olarak belirlenen alternatif ürün ödemelerindeki temel amaç, ihtiyaç fazlası üretimi olan ve desteklemelerde bütçeye gereksiz yük getiren ürünlerin üretim alanlarının azaltılması ve buna karşın üretim açığı olan ürünlerin yaygınlaştırılmasıdır.
Uyuşmazlık konusu olayda ise bu tür bir ödemeden söz edilemeyeceği açıktır.
Yukarıda anılan mevzuatın değerlendirilmesinden; 2009/44 sayılı Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Uygulama Esasları Tebliği'ne istinaden birlik üyelerine aktarılmak üzere anaç koyun ve keçi desteği adı altında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) tarafından davacı 'ne yapılan ödeme, 5488 sayılı Tarım Kanunu'nun 3. maddesinde tanımlandığı şekliyle, davacı Birlik üyesi damızlık koyun-keçi yetiştiricilerine yapılan bir gelir transferidir. Dolayısıyla uyuşmazlığa sebep olan ödemenin doğrudan gelir desteği mahiyetinde olduğu kanaatine varılmıştır.
Bu durumda, çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ödemeleri, 193 sayılı Kanunun 94'üncü maddesinin 11/d bendi uyarınca %0 tevkifata tabi olduğundan, davalı idarece, aynı Kanun'un 94'üncü maddesinin 11/a-ii bendi kapsamında değerlendirilerek davacı birlik adına tahakkuk eden ve ödenen gelir (stopaj) vergisinde mevzuata uyarlık bulunmadığından, ısrar kararında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1- ... Vergi Mahkemesinin, ... tarih ve E:..., K:... sayılı ısrar kararına yönelik temyiz isteminin REDDİNE,
2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. Maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 12/06/2019 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY:
Temyiz isteminin kabulü ile ısrar kararının Danıştay Üçüncü Dairesinin kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçe uyarınca bozulması gerektiği oyu ile karara katılmıyoruz.
KARŞI OY:
Uyuşmazlığın çözümü için 2009/44 sayılı Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Uygulama Esasları Tebliği'ne istinaden Birlik üyelerine aktarılmak üzere anaç koyun ve keçi desteği adı altında Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) tarafından davacı 'ne yapılan ödemenin niteliğinin tespiti gerekmektedir.
2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tevkifat oranı %0 olarak belirlenen alternatif ürün ödemelerindeki temel amaç, ihtiyaç fazlası üretimi olan ve desteklemelerde bütçeye gereksiz yük getiren ürünlerin üretim alanlarının azaltılması ve buna karşın üretim açığı olan ürünlerin yaygınlaştırılmasıdır.
Uyuşmazlık konusu olayda ise bu tür bir ödemeden söz edilemeyeceği açıktır.
Doğrudan gelir destekleri, kamu kaynaklarından hedef tarım üreticilerinin gelir düzeyini etkilemek amacıyla yapılan transferler şeklinde uygulanan bir politika aracıdır. Geniş anlamda bu politika aracı; mevcut ve gelecekteki üretim miktarı, girdi kullanımı veya gelir düzeyleri ile ilişkilendirilmeksizin, üretimden bağımsız olarak üreticilere yapılan transferler veya üretimle belli derecede ilişkili telafi edici ödemeler, fark ödemeleri veya prim sistemi şeklinde uygulanmaktadır.
Uyuşmazlıkta ise, Birlik üyelerine aktarılmak üzere anaç koyun ve keçi desteği adı altında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) tarafından davacı 'ne yapılan ödemenin, 5488 sayılı Tarım Kanunu'nun "Tarımsal destekleme araçları" başlıklı 19. maddesinin (ç) bendinde tanımlanan, hayvancılık faaliyetlerinde ırk ıslahı, kaba yem üretiminin artırılması, verimliliğin artırılması, işletmelerin ihtisaslaşması, işletmelerde hijyen şartlarının sağlanması, hayvan sağlığı ve refahı, hayvan kimlik sisteminin teşviki, hayvansal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması ile bunlarla ilgili kontrol, takip ve standartların iyileştirilmesi ve su ürünlerinin desteklenmesi amacıyla alınan tedbirler kapsamında "hayvancılık desteği" olarak nitelendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda, uyuşmazlık konusu ödeme, alternatif ürün ödemesi veya doğrudan gelir desteği olarak nitelendirilemeyeceğinden ve tevkifata tabi ödemeler 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nda sayma yoluyla belirlendiğinden, tevkifata tabi olmayan uyuşmazlık konusu ödemenin davalı idarece, aynı Kanun'un 94'üncü maddesinin 11/a-ii bendi kapsamında değerlendirilmesinde ve bu nedenle davacı birlik adına tahakkuk ettirilen ve ödenen gelir (stopaj) vergisinde mevzuata uyarlık bulunmadığından, ısrar kararında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık görülmemiştir.